Wierzchołek papierowej Wieży Babel

Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie w latach 1966-2014

Tytuł wystawy nawiązuje do artykułu Jana Lenicy, laureata Złotego Medalu na 1 MBP w 1966, zatytułowanego „Papierowa Wieża Babel”, zamieszczonego w czasopiśmie „Projekt” w 1978. Autor, który równie sprawnie władał pędzlem jak i piórem, dzielił się w nim refleksjami z posiedzeń Komisji Kwalifikacyjnej 7.MBP w 1978.  Plakaty z całego świata, które w ciągu 50 lat przewinęły się przez kolejne ekspozycje Biennale rzeczywiście mogą budzić takie skojarzenia - zwracają się do widzów wieloma językami napisów na plakatach i różnymi kodami kulturowymi w warstwie wizualnej.

W ciągu półwiecza z plakatów pokazanych na MBP powstała kolekcja ponad 10 000 tytułów, przechowywana w powstałym w 1968 Muzeum Plakatu w Wilanowie. Spośród nich ponad 600 plakatów otrzymało nagrody i wyróżnienia. Na obecnej wystawie możemy zaprezentować tylko niewielki wybór z tego zbioru – 101 pozycji zaprojektowanych przez 86 autorów i współautorów. Dlatego tytuł wystawy został uzupełniony o słowo wierzchołek. Reszta tej Wieży Babel musiała nadal pozostać skryta w magazynach muzeum. Wybór 300 plakatów zaprojektowanych przez 204 autorów i współautorów, prezentowanych w katalogu poszerza historyczny obraz biennale, choć i on daleki jest od wyczerpania tematu.

Wystawa idzie tropem przewodniej myśli, która przyświecała głównemu animatorowi Międzynarodowego Biennale Plakatu, prof. Józefowi Mroszczakowi, aby podnieść plakat do rangi dzieła sztuki, podkreślenia jego wysokich walorów artystycznych, które miały być głównym nośnikiem funkcji użytkowych.

Prezentowane na wystawie i w katalogu obiekty to nie tylko plakaty uhonorowane przez jury różnego rodzaju nagrodami i wyróżnieniami, ale także plakaty pominięte w werdyktach, a jednak, z dzisiejszej perspektywy, zasługujące na wyciągnięcie z półek magazynu. Spotykamy tu plakaty, których wyróżnienie przyjmowano z powszechną aprobatą, jak i takie, które budziły gorący sprzeciw i niezrozumienie. Dziś większość z nich weszła do kanonu klasyki w historii światowego plakatu od II połowy XX wieku. Spotykamy się ponownie z przykładami istniejących wówczas „szkół plakatu”, nierzadko właśnie debiutujących na warszawskim MBP, najwybitniejszymi nazwiskami w tej dziedzinie twórczości na świecie, ewolucją różnych tendencji na przestrzeni lat, możemy też obserwować jak plakat czerpał  z aktualnych w danym momencie  trendów współczesnej sztuki, która zawsze stanowiła pożywkę dla jego rozwoju.

Wbrew opiniom krytyki wieszczącym koniec plakatu, które towarzyszyły biennale od samego początku przez cały okres jego istnienia, plakat jako odrębna dziedzina twórczości, z własnym językiem ekspresji i stale wzbogacanym arsenałem środków formalnych, jest ciągle żywy. Może się zmieniać jego funkcjonowanie w dzisiejszym świecie, ale atrakcyjność tej formy wypowiedzi pozostaje dla wielu twórców na całym świecie niezastąpiona. Tak jak kino nie zaszkodziło teatrowi, telewizja kinu, internet telewizji, tak i plakat broni się ciągle atrakcyjnością swojej formuły w konfrontacji z o wiele bardziej drapieżnymi i bezwzględnymi, ale prymitywnymi w swym kształcie wizualnym nowymi mediami elektronicznymi, które nas otaczają.

Rola warszawskiego biennale powinna polegać na wyłuskaniu z ogromnej produkcji plakatu na świecie przykładów najbardziej innowacyjnych, twórczych i przemyślanych oraz pokazanie ich w Warszawie.

Zdzisław Schubert

kurator wystawy

Wystawa czynna 13 czerwca – 31 lipca 2016 (pn-pt 12-18)

Organizatorzy: Muzeum Plakatu w Wilanowie

Partnerzy: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Stowarzyszenie Twórców Grafiki Użytkowej, Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych, galeria Salon Akademii

Patronat medialny: TVP 2, TVP Kultura, TOK FM, GazetaWyborcza.pl, cojestgrane24,

KMag Magazyn, Notes na 6 tygodni, o.pl, Futu, Contemporary Lynx, Le Monde diplomatique, Label Design Magazine